حکمت در دیوان زهیر ابن ابی سلمی

thesis
abstract

چکیده: قدرت تفکر در انسانها ویژگیی است که آنها را از سایر موجودات متمایز می سازد. این ویژگی آنها را قادر می سازد که به رفتارهای خوب و بد خود و دیگران بیندیشند و با تجاربی که کسب می کنند این اندیشه ها را به صورت پند و اندرز در قالب بهترین و کوتاهترین جملات ریخته وبه عموم بشر ارائه دهند. زُهَیر بن ابی سُلمی از جمله کسانی است که در قالب شعر به پند و اندرز مردم عصر جاهلی پرداخت و به شاعر حکمت مشهور شد. در این پایان نامه سعی بر آن بوده که تمامی اشعار حکمی این شاعر از کتاب های قدیمی و ارزشمند جمع آوری شده و به دیوان او اکتفا نشود. از این رو بر آن شدیم که در این پایان نامه از روشهای مختلفی چون خارجی - تاریخی، داخلی - تحلیلی، وگاه آماری که زیر گروه روش توصیفی - تحلیلی است استفاده کنیم، و این پایان نامه را به سه فصل و یک پیوست در کنار یک مقدمه وخاتمه ی اصلی تقسیم کرده و در فصل اول به عوامل موثّر بر عصر شاعر و زندگی او، و در فصل دوم به موضوع ها و مضامین حکمی او، و در فصل سوم به اسلوب هایی که برای بیان اندیشه های حکمی خود اختصاص داده بپردازیم. از مهمترین نتایجی که به آن دست یافتیم این است که: حکمتی که در اشعار زهیر بن ابی سلمی مشاهده می شود بر حسب تصادف نبوده بلکه برای پیشبرد اهداف اصلاحی شاعر در عصر جاهلی و متأثّر از اوضاع اجتماعی و معیشتی واندیشه های دینی وفکری و ادبی آن زمان بوده است. همانگونه که نمی توان از عقاید و گرایش های شخصی او به سوی خیر و نیکی و در پی آن پند و اندرز انسان ها چشم پوشی کرد. از این روست که می بینیم محیط زندگی وشخصیت شاعر او را قادر ساخته است تا به خلق برترین معیارهای اخلاقی و انسانی مثل نیکی و بخشش، صداقت، وفای به عهد و... در قالب ابیات حکمی پرداخته و در مقابل آن پرده از رایج ترین رذیلت ها چون خساست، دنیا دوستی، خواری و ذلت، و... برداشته و انسان ها را به انجام کارهای خیر دعوت و از انجام کارهای بد منع کرده است؛ هر چند گاهی در نتایج برخی از این مضامین افراط کرده و گاهی به مضامینی پرداخته که تا حدودی منحصر به عصر اوست؛ و در مواردی به مضامینی توجه نموده که کمتر حکیمی به آن توجه می نماید. در این راستا چیزی که جلب توجه می نماید این است که حکمت کلید شخصیت زهیر است چرا که از صداقت شاعر که از بارزترین ویژگی های اخلاقی اوست و نیز از ذکاوت وی سرچشمه گرفته تا جایی که دریچه ی جدیدی به نام حکمت تلویحی که غیر از اشعار حکمی اوست را بر روی ما گشود. در نهایت می بینیم که شاعر برای بیان دیدگاه های خود از اسلوبی ساده، واضح وهمراه با ایجاز شدید استفاده کرده و اشعار حکمی اش را از پیچیدگی و ابهام دور کرده ونیز می بینیم او از تشبیه، استعاره و کنایه در ابیات حکمی خود بهره برده و آنها را به ذهن مخاطبان خود نزدیک تر و قابل فهم تر ساخته است. همچنین قابل ذکر است که زهیر از میان اسلوب های خبری از جمله های شرطی بیشتر استفاده کرده و از میان اسلوب های انشائی در به کاربردن جمله های استفهامی اعتدال ورزیده و به خاطر کراهتی که از نصیحت صریح مخاطبان داشته از امر ونهی کمتر استفاده نموده است. همینطور وی در استعمال آرایه های لفظی و معنوی اعتدال را رعایت کرده و بیشتر بر طباق و جناس تمرکز داشته است. چنانکه او قالب بحر طویل را برای سرودن اشعار حکمی خود برگزیده و در سایر اشعار خود که قسمت اعظم دیوان او را تشکیل می دهد از بحر وافر یاری طلبیده است. کلید واژه: حکمت، زهیر بن ابی سلمی، عصر جاهلیت، اخلاق، اسلوب حکمت

similar resources

البلاغه فی دیوان زهیر بن ابی سلمی(بلاغت در دیوان زهیر بن ابی سلمی)

المدخل بین شعراء الجاهلیّه، کان زهیرُ بن أبی سُلمی، - بشهادهِ أبی الفرج الأصبهانی – أحدَ الثلاثه الکبار، و الآخران هما امروالقیس و النابغه. وقد «اختُلف فی تقدیم أحد الثلاثه علی صاحبیه». إنَّ زهیرَ ابنَ أبی سُلمی هو أحدُ أهم شعراءِ العصرِ الجاهلی و کما عرفنا هو من عبید الشعرِ أی ممن کانوا ینقّحون أشعارَهم و قصائدهم مراراً. و کان یهتم بالجانب الصوری البیانی لکلامهِ المنظوم. فنونُ البلاغهِ فی العصر الجاهلی کانت فطر...

15 صفحه اول

دلالت های اسلوب انشاء در شعر زهیر بن ابی سلمی

شاعران و ادیبان برای بیان آراء و نظریاتشان با توجه به مقتضای حال از اسلوب های گوناگونی استفاده می کنند اسلوب انشاء یکی از اسلوب های مورد استفاده در متون ادبی خواه شعر و خواه نثر می باشد. و ساختاری لغوی و مفهومی دارد که بطور مستقیم و غیر مستقیم باعث تحریک و تهییج و لذت در خواننده می شود و در همین حال به بیان اغراض شاعر نیز توجه دارد و آن ها را به مخاطب نشان می دهد. از آنجا که این اسلوب دارای مع...

بررسی معناشناختی باهم‌آیی واژگانی در شعر زهیر بن أبی سلمی

شعر زهیر بن أبی سلمی، شاعر عرب پیش از اسلام، در کنار مضامین حکمی، از انسجام واژگانی برجسته‌ای برخوردار است. با تأمل در شعر وی درمی‌یابیم که باهم‌آیی در سطح واژگان به انسجام واژگانی در دیوان شاعر انجامیده و نقش مهمی در مضمون‌پردازی و استواری ترکیب‌ها و تعبیرهای ادبی ایفا نموده‌است. اصطلاح باهم‌آیی واژگانی بیانگر روندی است که طی آن یک واژه با واژه یا واژگان دیگری با هم به کار می‌روند. این موضوع ...

full text

مضامین اخلاقی و تعلیمی مشترک در شعر زهیر و سعدی

زهیر بن ابی سلمی ربیعه بن رباح المزنی،  در عصر جاهلی، حکیم‌الشّعراء و در میان ائمّۀ عرب، افضل شاعران بود. او در مدیح و حکمت برجسته بود و وظیفۀ شعر را تعلیم و هدایتگری می‌دانست. زهیر عمر خود را در دلسوزی و پند و اندرز و حق‌گویی و خیرخواهی گذراند و در اشعارش مفاهیم تعلیمی و اخلاقی به‌ویژه در معانی نکوهش و زهد سخت آشکار است. زهیر با تأثیر از محیط زندگی و شخصیت خود، برترین معیارهای اخلاقی و انسانی را...

full text

مضامین اخلاقی و تعلیمی مشترک در شعر زهیر و سعدی

زهیر بن ابی سلمی ربیعه بن رباح المزنی،  در عصر جاهلی، حکیم‌الشّعراء و در میان ائمّۀ عرب، افضل شاعران بود. او در مدیح و حکمت برجسته بود و وظیفۀ شعر را تعلیم و هدایتگری می‌دانست. زهیر عمر خود را در دلسوزی و پند و اندرز و حق‌گویی و خیرخواهی گذراند و در اشعارش مفاهیم تعلیمی و اخلاقی به‌ویژه در معانی نکوهش و زهد سخت آشکار است. زهیر با تأثیر از محیط زندگی و شخصیت خود، برترین معیارهای اخلاقی و انسانی را...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سمنان

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023